OECD Vergi Politikası Reformları raporunun sekizinci baskısı yayınlandı. Rapor, karşılaştırmalı biçimde 2022 yılında ülkelerin zorlayıcı ekonomik iklime yanıt olarak aldıkları vergi önlemlerini vurgulamakta ve tüm OECD üyeleri dahil olmak üzere 75 ülkeyi kapsamaktadır. Rapor, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci ve ikinci bölüm vergi politikalarında yapılan değişikliklerin makroekonomik ve vergi geliri arka planını tartışırken, üçüncü bölüm vergi reformu eğilimlerindeki gelişmelere genel bir bakış sunmaktadır.

Genel eğilimler

13 Eylül 2023 tarihli rapora göre*, enflasyonun genel olarak yükseldiği, faiz oranlarının arttığı ve büyümenin yavaşladığı bir ortamda ülkeler, hane halkı ve firmaların yaşadığı etkilerin bir kısmını bertaraf etmek için vergi önlemlerini artırdı. Hükümetlerin aldığı en yaygın önlemler arasında KDV ve ÖTV indirimleri önde gelmektedir. Bunun yanı sıra gelir vergisi dilimlerinde değişiklikler, sosyal güvenlik katkı payı rejimlerinde ve kredilerde yapılan ayarlamalarda diğer önlemler olarak sıralanmaktadır. Genel olarak, bu tür girişimler düşük gelirliler üzerindeki vergi yükünü azaltmayı ve enerji ürünleri üzerindeki vergileri düşürmeyi amaçlamıştır.

Trendlerin finansmanı

Bu tür destek tedbirlerinin en azından bir kısmını finanse etmek için bazı ülkeler beklenmedik kazanç vergileri ve diğer dayanışma vergilerini uygulamaya koymuştur (raporda 75 ülke arasında bu tür 30 rejimin uygulandığı belirtilmiştir). Bu vergiler diğerlerinin yanı sıra özellikle enerji sektörünü hedef almıştır.

Yüksek gelirli ülke uygulamaları

Rapora göre yüksek gelirli ülkelerde, yüksek enerji fiyatlarının işletmeler, özellikle de küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ'ler) üzerindeki etkisini sınırlamak için vergi teşvikleri de sıklıkla kullanıldı. Birçok Avrupa ülkesi enerji ile ilgili vergi oranı indirimleri ve vergi teşvikleri uyguladığını bildirmiştir. COVID-19 ile ilgili programlardan miras kalan planlar genellikle artan enerji maliyetleri ve daha genel olarak yüksek enflasyonla karşı karşıya kalan şirketlere rahatlama sağlamak için genişletildi.

Emlak vergisi reformları

Rapora göre, yüksek gelirlilere yönelik vergi artışları ve düşük gelirli hanelerin vergi yükünün azaltılması, emlak alanında yapılan önemli reformlarla iki katına çıktı. Bu anlamda 2022'de emlak vergisi reformlarının sayısı 2021'de kaydedilenin iki katından fazla oldu. Çok sayıda ülke, konut satın alma ve bu konuda eşitsizlikle mücadele için artan baskılara yanıt olarak emlak vergisi reformlarına yönelmiştir. Net aktif vergileri (hem kalıcı hem de geçici) ve taşınmaz mallar üzerindeki cari vergileri artıran reformlarda da kayda değer bir artış olmuştur.

Diğer trendler

Rapor aynı zamanda Birinci ve İkinci Sütun çerçevesinde kaydedilen gelişmelere de dikkat çekmekte ve ülkelerin bir yandan dijital ekonominin zorluklarını ele almaya çalışırken diğer yandan da ekonomik büyümeyi artırmak için şirketlere teşvik sağlamaya devam ettiklerini belirtmektedir. Son olarak rapor, çevreyle ilgili vergilerin vergi politikasının daha merkezine oturduğunu çevresel sürdürülebilirliğe geçişi teşvik ettiğini ve bir gelir kaynağı olduğunu belirtmektedir.

Bununla birlikte, özellikle Avrupa'da birçok hükümet, enerjiyi karşılayabilme kaygısı taşıyan hane halklarını ve işletmeleri desteklemek amacıyla çevreyle ilgili vergilerde, özellikle de karayolu ulaşım yakıtları üzerindeki tüketim vergilerinde kesintiye gitmiştir. Rapor, Türkiye’de vergi idaresi tarafından kullanılabilecek araçlara ilişkin geniş bir perspektif sunmaktadır. Bu anlamda, Rapor çıktılarının vergi idaresi tarafından değerlendirilmesini beklemek gerçekçi bir yaklaşım olacaktır