Açıklamalarımız:

Anayasa Mahkemesi’nin 30/11/2023 tarih ve E.2023/105, K. 2023/208 sayılı kararı

• İtiraz Konusu Kuralın Kapsamı

VUK, geçici 33. maddesinin birinci fıkrasına göre, geçici vergi dönemleri de dâhil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri itibarıyla) ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde mükerrer 298. madde kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağı kabul edilmiştir.  Kanunun şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın 2021 hesap dönemine ilişkin mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmamasının hukuki güvenlik ilkesi, belirlilik ilkesi ve kanunların geriye yürümezliği ilkesiyle bağdaşmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’nın 2. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

• “Geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere…” ibaresi yönünden AYM Yaklaşımı

İbarenin itiraz başvurusunda bulunan Mahkemenin bakmakta olduğu davada uygulanma imkânı bulunmadığından bu ibareye ilişkin başvurunun Mahkemenin yetkisizliği nedeniyle reddine karar verilmiştir.

• “2021” ibaresi yönünden AYM Yaklaşımı

Kanun maddesinin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla gelir vergisi ile kurumlar vergisi hesap dönemlerinin kapandığı ve 31/12/2021 tarihli mali bilançoların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması zorunluluğunun ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Madde kapsamında vergiyi doğuran olay gerçekleştikten sonra gelir vergisi ve kurumlar vergisi matrahına etki eden enflasyon düzeltmesi uygulamasıyla ilgili yapılan değişiklik hukuk güvenliği ilkesiyle bağdaşmayacak ölçüde hukuk kurallarının geriye yürütülmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu nedenle, kanunla mülkiyet hakkına getirilen sınırlamada kanunilik şartı gerçekleşmediği gibi sınırlamanın verginin kanuniliği ilkesine de aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kural,  Anayasa’nın 13., 35. ve 73. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.

• İptal kararından kim yararlanabilir?

İptal kararından sadece dava açanlar yararlanabilecektir. Bu nedenle, konuyla ilgili derdest davası olmayan mükellefler iptal hükmünün kapsamında değildir.

• Dava açmayanlar hata-düzeltme başvurusu yapabilir mi?

Konunun tartışıldığı yakın tarihli bir Danıştay kararı, İçtihatları Birleştirme Kurul kararına atıfla konuya olumsuz cevap vermiştir.

• Dava açmayanlar İYUK m.10 kapsamında başvuru yapabilir mi?

AYM iptal kararları sonrası İYUK m.10 kapsamında idareye yazılı başvuru yapılarak dava açma yoluna gidilebileceği yönünde görüşler bulunmaktadır.

• İptal Kararının Etkileri

İptal sonrası 2022 için enflasyon düzeltmesi ertelemesi halen geçerli olup 2023 için yapılacak düzeltmeyi engelleyici bir husus bulunmamaktadır. Bu karardan yararlanabilecekler (dava açmış olanlar) için pratik etkisine bakılması gerekmektedir.  İptalin ilk yıl için vergisel etkisi olmayacak ancak 2022 yılı ve 2023 beyanlarına etkisi ölçüsünde 2022 yılı beyanları düzeltilecek, 2023 yılı beyanlarının da 2022 yılı düzeltilmiş beyanları dikkate alınarak oluşturulması gerekecektir. İptal kararı sonrası bankalar ve finans kurumları için getirilen enflasyon düzeltmesi erteleme düzenlemesinin anayasaya aykırılığı daha da önem kazanmıştır.

• 2021 düzeltmesi vergisel etki de yaratabilecek

Bu karardan yararlanacak mükellefler, 2021 yılı için düzeltme yaptıklarında, yaptıkları düzeltme sonuçları vergisel etki yaratabilir. Zira 2003 için de 2023 için de vergisel etki yaratmaması konusu geçici maddelerle açıkça düzenlenmiştir. 2021 yılı için vergisel etki yaratmayacağına ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Vergi İdaresi bu konuda farklı düşündüğü için muhtemeldir ki bu konu da ayrı bir tartışma alanı oluşturacaktır. 

Konuyla ilgili güncel yazılarımıza ekteki linkten ulaşabilirsiniz.

 https://www.dunya.com/kose-yazisi/enflasyon-duzeltmesine-aym-yorumu/716059

https://www.dunya.com/kose-yazisi/enflasyon-duzeltmesi-ve-anayasa-tartismasi/712390

https://www.dunya.com/kose-yazisi/torbadan-finansal-kurumlara-surpriz-vergi-yuku-cikti/712028

Karar, 16 Ocak 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış olup ekteki linkten ulaşabilirsiniz.

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/01/20240116-10.pdf

Saygılarımızla,