OECD tarafından hazırlanan Ku­rumlar Vergisi İsta­tistikleri'nin altıncı edisyonu yayınlan­dı*. Rapor, Matrahın Erozyonu ve Kârın Taşınması (BEPS) uygulamaları hakkın­daki güncel bilgile­ri bir araya getirme­si nedenyle oldukça önemli.Kurumlar Vergisi İsta­tistikleri, kurumlar vergisi poli­tikalarının incelenmesine yar­dımcı olmayı, BEPS sorunun analizi için mevcut verilerin ka­litesini ve kapsamını genişlet­meyi amaçlayan yıllık bir yayın. Bu yönüyle önemli bir veri se­ti sağlıyor.

Bu verilere, kurum­lar vergisi oranları, efektif ver­gi oranları, araştırma-geliştir­me ve inovasyona yönelik vergi teşvikleri, stopaj oranları, vergi anlaşmaları, fikri mülkiyet re­jimleri gibi bir dizi uygulama unsuru dahil. Rapordaki istatis­tikler aynı zamanda çok ulus­lu işletme gruplarının küresel vergi ve ekonomik faaliyetleri­ne genel bir bakış sağlayan ano­nimleştirilmiş Ülke Bazlı Ra­porlama (CbCR) verilerini de içermektedir.

Kurumlar vergisi gelirleri, bir önceki yıla göre sı­nırlı artışlarla ülke ekonomile­rine önemli bir katkı sağlamaya devam etmektedir. 2021 yılında, veri tabanında kurumlar vergisi gelirlerinin mevcut olduğu 123 ülkede kurumlar vergisi gelirle­rinin toplam vergi gelirleri için­deki payı, ortalama yüzde 16 ve bu gelirlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) yüzdesi ortalama yüzde 3,2’dir.

Kurumlar vergisi oranları sabit kalmıştır

Veriler, kurumlar vergisi oran­larının istikrar kazanmaya de­vam ettiğine işaret etmekte­dir. Genel kurumlar vergisi ora­nı (Statutory Rate) 2021- 2024 arasındaki dönemde sabit kala­rak, son 20 yıldaki uzun vade­li düşüşünü durdurmuş olsa da mevcut oranlar tarihi ortalama­ların çok altında kalmaya devam etmektedir. Kapsayıcı Çerçe­ve üyesi tüm ülkeler için ortala­ma genel kurumlar vergisi ora­nı, 2000 yılında yüzde 28 iken 2019 yılında yüzde 21,7'ye düş­müştür. 2019-2024 arası ortala­ma oran, 2019'da yüzde 21,7 ve 2024'te yüzde 21,1'lik bir oranla nispeten sabit kalmıştır.

Efektif Ortalama Vergi Oranları (EVO) sınırlı bir şekilde düşmeye de­vam etmiştir. Bileşik EVO'ların 2017 ve 2023 yılları arasındaki gelişimine bakıldığında, ağırlık­landırılmamış ortalama bileşik EVO'nun 2017'de yüzde 21,6'dan 2023'te yüzde 20,2'ye düşerek bu dönem boyunca istikrarlı bir şekilde azaldığı görülmektedir.

BEPS faaliyetleri azalsa da devam etmektedir

Son yıllarda bazı azalma işa­retleri olsa da veriler, BEPS’in varlığına işaret etmeye devam etmektedir. Potansiyel BEPS fa­aliyetinin üst düzey göstergeleri, yatırım merkezlerinde dört yıl önceki değerlerine göre düşmüş­tür. Bu konuda düşme eğilimi gösteren medyan gelirler önem­li bir göstergedir.

Çalışan başı­na medyan gelirler (2017 değe­rine göre yüzde 13,1), çalışan ba­şına medyan kârlar (yüzde 16,1) ve medyan ilişkili şirket gelirleri (yüzde 11,5) düşmüştür.

Bu gös­tergeler azalan BEPS davranışı­nı yansıtsa da rapor 2021 CbCR verilerinin COVID19 krizinden de etkilenebileceğini belirtmiş­tir. Ayrıca tüm bu göstergeler ya­tırım merkezlerinde diğer böl­gelere kıyasla BEPS faaliyetinin devam ettiğine işaret etmekte­dir. Rapor, dünya çapında 8 bin­den fazla çok uluslu işletmenin faaliyetlerine ilişkin anonimleş­tirilmiş toplu ülke bazlı rapor verilerini içermektedir. Veriler, muhtemelen vergi teşvikleri ve tavizler nedeniyle yüksek vergi­li ülkelerdeki düşük vergili kâ­rın varlığını ortaya koymaktadır.

Bu düşük vergili kârlar, ortalama vergi oranlarının analizine daya­lı olarak yüksek vergi olarak ka­bul edilebilecek ülkelerde bile küresel asgari verginin gelir ar­tırma potansiyelini vurgulamak­tadır. Bununla birlikte, küresel asgari verginin gelir artırma po­tansiyeline yönelik vurguya ihti­yatlı yaklaşmak gerekmektedir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ül­keler açısından aynı ekonomik sonuçların doğmayacağına yö­nelik eleştirilerde haklılık payı mevcut. Bu husus, Türkiye için­de geçerli.

*OECD (2024), Corporate Tax Statistics 2024, OECD Publis­hing, Paris