Türkiye’nin de üyesi olduğu Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Teşkilatı (OECD), 14 Kasım 2023 tarihinde, Vergi Günü etkinlikleri kapsamında 2022 Karşılıklı Anlaşma Usulü Ödüllerini istatistiklerle birlikte kamuoyuyla paylaştı*. Beş kategoride verilen sekiz ödül arasında, transfer fiyatlandırması uyuşmazlıklarını ortalama en kısa sürede (19,6 ay) sonuçlandırılmasıyla birinciliği Hollanda aldı. Ödülün geçtiğimiz yıl sahibi İspanya idi. Bu kategoride, diğer uyuşmazlıklar bakımından birincilik ödülü (6 ay ile) Yeni Zelanda’da. Geçtiğimiz yılın birincisi ortalama 5.5 ay ile İrlanda’ydı. Etkili uyuşmazlık yükü yönetimi açısından Lüksemburg birinciliği aldı. Geçtiğimiz yıl bu ödül iki ülke tarafından paylaşılmıştı (İrlanda, Yeni Zelanda). En gelişme gösteren ülke ödülü, 2021’e kıyasla 2022’de tek taraflı veya tam anlaşma ile kapatılan 102 uyuşmazlık artışıyla Hollanda’ya gitti. Bu noktada, geçtiğimiz yıl olduğu gibi konuya yabancı olanlar için iki hatırlatma yapmakta fayda var.

Karşılıklı anlaşma usulü nedir?

Karşılıklı Anlaşma Usulü (KAU), iki taraf devletin yetkili makamlarının bir araya gelerek, Uluslararası Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nın uygulamasından doğan sorunları iç hukukta yer alan mekanizmalardan bağımsız biçimde gidermeye yönelik çözüm aradığı yargı dışı bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Diplomatik usullere ve bir sonuç taahhüdüne bağlı olmaksızın gerçekleştirilir. Türkiye’nin taraf olduğu yürürlükteki vergi anlaşmalarının tamamında bu usul bulunmaktadır. İç hukuk uygulaması bakımından, VUK Ek madde 14-18 aralığında düzenlenmektedir.

Ödüllerin dayanağı nedir?

133 ülkeyi kapsayan 2022 KAU İstatistikleri, ödüllerin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Devletler, Matrahın Aşındırılması ve Karın Taşınması Projesi’nin (BEPS) dört asgari standardının tutarlı biçimde uygulanmasını taahhüt etmişlerdir. Uyuşmazlık Çözümünün Geliştirilmesi bu standartlardan biridir. Bu asgari standardın bir parçası olarak, ülkeler yeni geliştirilen bir raporlama çerçevesi kapsamında KAU istatistiklerini raporlamayı kabul etmişlerdir. Raporlanan KAU istatistikleri, bir yandan küresel bir referans olarak ülkeye özgü genel bir görünüm sağlarken diğer yandan ilerlemeyi ölçerek ülkeler için geliştirilmesi gereken alanları belirlemektedir. 2022 istatistiklerinin temel çıktılarını şu şekilde özetleyebiliriz:

Başvuru sayısında artış

2022 yılında başlatılan KAU vaka sayısı 2021’e kıyasla artmıştır (neredeyse +%3). Bu durum, 2021 yılı KAU başvurularındaki düşüşün ardından birçok yetkili makam için KAU’nun yeniden rutin bir iş haline geldiğini göstermektedir.

Sonuçlanan vaka sayısında azalma

2022’de daha az KAU başvurusu karara bağlanmıştır. Hem transfer fiyatlandırması hem de diğer uyuşmazlık konularında geçtiğimiz yıla kıyasla yaklaşık %4 daha az başvuru sonuca bağlanmıştır. Birçok yetkili makamın daha basit başvurulara öncelik vermesi nedeniyle 2021, vaka kapanışları açısından parlak bir yıl olurken (2020’ye göre +%13 artış), 2022 KAU sonuçlanma rakamları başlangıç seviyesine dönmüştür. Bununla birlikte, halen 2020 (yaklaşık +%9) ve 2019’a (+%3,5) kıyasla önemli bir artışı temsil etmektedir.

Transfer fiyatlandırması uyuşmazlık çözüm süresinde azalma

Hedef uyuşmazlık çözme süresi 24 aydır. 2022’de kapanan KAU uyuşmazlıkları ortalama 25,3 ay sürmüştür. Bu rakam, geçtiğimiz yıl 26 ay idi. Rakamlar hedefe bir adım daha yaklaşmıştır. Özellikle, 2021’de 32,3 ay süren transfer fiyatlandırması davaları 29 aya düşmüştür. Bu rakam, ilk defa 30 ayın altına inmiştir.

Sonuçlar genel olarak olumlu

2022’de sonuçlanan KAU başvurularının yaklaşık %73’ü hem transfer fiyatlandırması hem de diğer uyuşmazlıklar için sorunu tamamen çözmüştür. KAU vakalarının yaklaşık %2’si anlaşma olmadan kapatılmıştır. Bu rakamların her ikisi de 2021 ile benzerdir. Vergi mükellefleri her zamankinden daha fazla KAU talep etmelerine rağmen, yetkili makamlar daha fazla kaynak ve daha iyi vaka yönetimi yoluyla bu zorluğun üstesinden gelmektedir. *https://www.oecd.org/tax/dispute/mutual-agreement-procedure-statistics.htm (Eriişim:14.11.2023)