Kapsam

OECD Dijital Ekonominin Vergilendirilmesi Aksiyon 1 çalışması kapsamında Sütun 1 ile yeni bir bağ (Nexus) kuralı getirilmiş ve çokuluslu işletmeler tarafından elde edilen toplam küresel karlılıkların ilgili pazarlara yeniden tahsisine dayalı kurallar öngörülmüştür. Genel olarak, ilgili dönemde 20 milyar avrodan fazla geliri ve yüzde 10’dan fazla kar marjı olan şirketler/gruplar için geçerli olacak bu vergilendirme kuralları, normalin üzerindeki karın bir kısmını formüle dayalı olarak kullanıcıların/tüketicilerin bulunduğu pazar ülkelerine yeniden tahsis etmektedir. Kurallar kapsamında A Tutarı ve B Tutarı olarak iki ayrı uygulama bulunmaktadır.

Sütun 1 Amacı

Sütun 1, yüksek ticari karlar için geçerli olan formüle dayalı kar tahsisi ve nexus kurallarındaki değişiklikler yoluyla uluslararası gelir vergisi sistemini yeni iş modellerine uyarlamayı amaçlamaktadır. Bilindiği üzere, Aksiyon 1 (BEPS)’in gerekçelerinden biri de, yüksek karlı şirketleri vergilemede mevcut transfer fiyatlandırması düzenlemelerinin yeterli olmadığıdır. Bu bağlamda, bir işletmenin söz konusu devletteki veya bu devlete uzaktan yönlendirilen faaliyetler yoluyla söz konusu devletin ekonomisine aktif ve sürekli bir katılımının olduğu durumlarda, pazar ülkelerin (bazı iş modelleri için kullanıcıların bulunduğu devlet) vergilendirme haklarını genişletmektedir. Amacı bakımından, yenilikçi uyuşmazlık önleme ve çözüm mekanizmaları getirerek vergi belirliliğini önemli ölçüde artırmayı ve OECD Kapsayıcı Çerçeve üyesi devletlerin farklı uygulamalarını dengeleyerek ilgili tek taraflı tedbirlerin kaldırılmasını hedeflemektedir.

A Tutarı Kapsamı

Sütun 1, A tutarı, ekonominin dijitalleşmesinden kaynaklanan vergi zorluklarının ele alınması için İki Sütunlu Çözümün bir parçası olarak geliştirilmiştir. Tüketicilerin ve kullanıcıların bulunduğu pazar ülkelerine, dünyanın en büyük ve en kârlı çok uluslu işletmelerinin artık kârlarının bir kısmı üzerinde yeni bir vergilendirme hakkı sağlamaktadır.

A Tutarı için oldukça yüksek bir eşik önerilmiş olup, konsolide küresel gelirleri 20 milyar Avro’nun üzerinde ve dönem içi net karları da %10 ve üzerinde (Vergi Öncesi Kar) olan çokuluslu şirketlere uygulanacaktır.

A Tutarı oldukça karmaşık bir formüle B Tutarı ise basitleştirilmiş bir yaklaşıma dayanmaktadır. Her iki kuralın da, yani topluca tek bir paket olarak, Sütun 1 kurallarının ilgili vergi idareleri tarafından benimsenebilmesi açısından Çok Taraflı Sözleşme imzalanması gerekmektedir.

B Tutarı Kapsamı

B Tutarı, özellikle düşük kapasiteli ülkelerin ihtiyaçlarına odaklanarak, emsallere uygunluk ilkesinin ülke içi temel pazarlama ve dağıtım faaliyetlerine uygulanmasını basitleştirecek ve kolaylaştıracaktır. OECD, ilk olarak Aralık 2022’de B Tutarı’na ilişkin bir çalışma taslağı yayımlamıştır. 19 Şubat 2024’te yayınlanan yeni rapor bu çalışmanın devamı niteliğindedir.

OECD’ye göre, düşük kapasiteli devletlerden toplanan bilgilere dayanarak, dağıtım faaliyetleriyle ilgili transfer fiyatlandırması anlaşmazlıklarının tüm transfer fiyatlandırması anlaşmazlıklarının %30 ila %70’ini temsil ettiği tahmin edilmektedir.  Bu kapsamda, dağıtım faaliyetleri işlemlerinde Basitleştirilmiş ve Kolaylaştırılmış Yaklaşım benimsenerek anlaşmazlıkların çözümünde kolaylık getirilmesi hedeflenmektedir.

B Tutarının herhangi bir eşiği bulunmamakta yani şirketlerin büyüklüğü ya da karlılık gibi bir sınırlaması bulunmamaktadır. Dolayısıyla pazar ülkelerinde dağıtım faaliyeti yapan tüm çok uluslu işletmeleri ilgilendirmektedir.

B Tutarının Transfer Fiyatlandırması İlişkisi

 B Tutarı, OECD Transfer Fiyatlandırması Rehberinde ve Türkiye Transfer Fiyatlandırması düzenlemelerinde yer alan ve kullanılması kabul gören İşleme Dayalı Net Kar Marjı yöntemine ve bu yönteme göre dağıtım işletmesinin elde edeceği emsal karlılığa dayanmaktadır.

B Tutarı yaklaşımında kapsam çokuluslu şirketlerin toptan alım-satım, pazarlama ve dağıtım yaptığı ülkelerde geçerli olacaktır. Ayrıca satış acenteliği ve komisyonculuk işlemlerini de kapsayacaktır.

Bu uygulama kapsamında dağıtım faaliyetlerindeki karlılığın vergilendirilmesi basitçe bir karlılık çizelgesine ve çokuluslu işletme tarafından yapılacak bir hesaplamaya yani basitleştirilmiş bir metodolojiye dayanmaktadır.

Bu kapsamda ‘‘Temel Seviye Dağıtım Faaliyetleri’’ (temel distribütörler) gibi bir kavram tespit edilmiştir. Bu kapsam dahilindeki işletmelerin karlılıklarının basitleştirilmiş metodolojiye dayandırılması hedeflenmiştir.

Metodolojiye göre:

• Söz konusu temel distribütörleri, satış oranlarına göre operasyonel giderlerine bakarak temel olmayan distribütörlerden ayırt etmek için alternatifler (Alternatif A ve B) bulunmaktadır. Kısaca operasyonel giderlerinin satışlara oranı %3’ten düşük veya %50’den yüksekse, artık temel distribütör olarak kabul edilmezsiniz denilmektedir.

• Ayrıca sektörel olarak de temel dağıtım faaliyetlerinin elde etmesi beklenen karlılık aralıkları da OECD tarafından veri tabanları kullanılarak sektörel bazda çalışılmış ve raporda yayınlanmış bulunmaktadır (‘‘Sektörel Bazda Fiyatlama Matriksi’’). Bu aralıkların altında kalan temel distribütörlerin tespit ederek işletmelerden bu karlılık oranlarına getirmeleri beklenecektir. İlgili idareler kendi oranlarını yayınlamakta serbest olacaklardır.

Çokuluslu işletmeler ilgili ülkelerde basit yaklaşımı ilk kez uyguladığında transfer fiyatlandırması raporlarında (Yerel Rapor) yaklaşımın uygulanmasıyla ilgili açıklama yapmak zorundadır. Yani gruplar eğer B Tutarını uygulamaya karar verdi ise bunu transfer fiyatlandırması belgelendirmelerinde ve dikkate alınan şirketler arası sözleşmelerde açıklanması gerekecektir.

Çokuluslu işletmenin bir Peşin Fiyat Anlaşması bulunuyor ise bu B tutarının uygulanmasını geçersiz kılmaktadır. Ancak yeni yayımlanan raporda bu kapsamda karışık açıklamalar da bulunmaktadır.

B Tutarının önemli yönleri

Rapora göre;

• Çokuluslu şirketler Basitleştirilmiş ve Kolaylaştırılmış Yaklaşımı kendi ülkelerinde ve pazar ülkelerinde seçmeli bir şekilde dahil edebilecektir.
• B Tutarı uygulaması emsallere uygunluk prensibinden ayrı bir kavram olarak ya da dağıtım faaliyetleri için bir taban veya tavan uygulaması olarak düşünülmemelidir.

Bu yaklaşım, OECD’nin Dijital Ekonominin Vergilendirilmesi kapsamındaki çalışmalarında amaçladığı yaklaşımlar açısından dönüm noktası niteliğinde bir gelişmedir. Yaklaşımın çok sayıda ülke tarafından benimsenmesi ile birlikte dağıtım faaliyetleri için devam eden davalarda azalma ve çokuluslu şirketlere uyuşmazlık yönetiminde bir kolaylık sağlayabilir.

Çalışmada dikkate alınan çok sayıda oran ve istatistiksel teknik terim bulunmaktadır. Bu da mevcut OECD raporunu anlaşılması oldukça zor bir hale getirmektedir. OECD tarafından yine gözden geçirilerek daha kolay anlaşılacak bir yaklaşım ortaya çıkarılması beklenmektedir.

Çok Uluslu Şirketler Bakımından Tavsiyemiz

• Türkiye’deki çokuluslu işletmeler için tavsiyemiz, dağıtım şirketlerinin vergilendirilmesinde potansiyel etkileri olabileceğinden basit de olsa kendileri açısından bir hesaplama yapmaya başlamalarıdır. Bu kapsamda çok düşük karlı ya da zararda olan dağıtım şirketlerini tespit ederek bu uygulamanın getirebileceği yükü hesaplamaya başlamakta fayda bulunmaktadır.
• Sütun 1’in Çok Taraflı Sözleşmenin onaylanması ve yürürlüğe girmesinin ardından 2025 tarihinde uygulamaya başlanması hedeflenmektedir. Uygulamanın başlamasıyla birlikte, çokuluslu işletmelerin transfer fiyatlandırması yapı ve politikalarının süresi üzerinde çok önemli etkisi olacaktır. Dolayısıyla gelişmeleri yakından takip etmek oldukça kritiktir.
• Bugüne karar çokuluslu işletmenin grup merkezi tarafından halihazırda sunulan Ülke Bazlı Raporlarda verilen bilgilerin de tekrar değerlendirmeye alınması ve elinizden geldiğince bir etki değerlendirmesi yapılmasını önermekteyiz.

Sütun 1 ve transfer fiyatlandırması düzenlemelerine etkileri kapsamında daha detaylı bilgi almak isterseniz bizlere ulaşabilirsiniz.